Asset Publisher Asset Publisher

Lasy nadleśnictwa

Lasy Nadleśnictwa, choć będące pod wpływem silnej ingerencji człowieka obfitują w bogactwo flory i fauny. Nie brak tu rzadkich gatunków roślin, ptaków. W lasach Nadleśnictwa nie brak również zwierzyny leśnej, nie trudno tu spotkać dzika, sarnę, jelenia, lisa a wytrwali obserwatorzy mogą spotkać także łosia czy borsuka…

Nadleśnictwo Chrzanów zarządza prawie 21 tys. ha gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa, w tym nieco ponad 20 tys. ha stanowią grunty leśne. Nadleśnictwo sprawuje również nadzór nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa tj. nadzoruje lasy prywatnych właścicieli, lasy gminne dwóch powiatów chrzanowskiego i oświęcimskiego.

Lasy Nadleśnictwa Chrzanów położone są wśród urozmaiconych krajobrazów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Śląskiej oraz Kotliny Oświęcimskiej.

W pełni lata w Leśnictwie Piła Kościelecka (Fot. Liliana Armatys)

Położenie oraz skomplikowana budowa geologiczna podłoża z wychodniami skał z epoki karbonu, permu, triasu i jury wpłynęła na powstanie różnorodnych gleb co z kolei przyczyniło się do bogactwa wytworzonych tu zbiorowisk przyrodniczych z jednej strony. Z drugiej zaś strony spowodowało bogactwo podziemnych złóż węgla kamiennego jak również obfitość pokładów piasku i dolomitu. Bogactwo zasobów naturalnych stało się przyczyną intensywnej antropopresji i degradacji środowiska przyrodniczego. Wszystko to spowodowało, że tereny znajdujące się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa należą do jednych z najgęściej zaludnionych w Polsce, są silnie zurbanizowane i uprzemysłowione z intensywnie rozbudowaną siecią dróg.

W odniesieniu do bogactwa siedlisk i jakości drzewostanów Nadleśnictwo można podzielić na dwie części południowo-wschodnią i północno-zachodnią, gdzie granica przebiega po części wzdłuż autostrady A4 Kraków – Wrocław a w miejscowości Chrzanów biegnie niemalże pionowo na północ.

Część południowo-wschodnia to różnorodność siedlisk, na które składają się tereny położone w dolinie Wisły, tu przeważają drzewostany sosnowe, jedne z najzasobniejszych w Nadleśnictwie. Idąc nieco na północ docieramy do terenów wyżynnych. Tutaj na podłożu wapiennym wytworzyły się bogate siedliska lasowe, gdzie przeważają drzewostany bukowe oraz bukowo-sosnowe i bukowo-modrzewiowe nieco niżej sosnowe. Tereny te należą do jednych z najbardziej atrakcyjnych pod względem krajobrazowym. Możemy tu spotkać przeplatające się ze sobą jary, wąwozy, wzniesienia z wychodniami skalnymi wapieni, mnóstwo tutaj źródeł i płynących strumyków. Wschodnią część Nadleśnictwa stanowi kompleks leśny zwany Puszczą Dulowską, tu spotkamy generalnie żyzne i wilgotne siedliska, na których rosną drzewostany mieszane z dużym udziałem olchy, świerka również sosny. Tutaj swoje miejsce na ziemi znalazł sobie bóbr, którego populacja stale rośnie zajmując coraz większe połacie obszarów lasu.

Serce Puszczy Dulowskiej (Fot. Kamil Myrcik)

Północno-zachodnią część Nadleśnictwa stanowią w znacznej mierze tereny przekształcone na skutek działalności górniczej (eksploatacja węgla kamiennego i piasku), obszary, na których spotkamy przede wszystkim drzewostany sosnowe z domieszką brzozy i topoli osiki. Na obszarach zrekultywowanych po eksploatacji piasku przeważającym gatunkiem jest sosna, stanowiąca w większości drzewostany młode, które na dzień dzisiejszy pełnią funkcję odtworzeniową w odradzaniu się siedlisk leśnych. To obszary gdzie przeplatają się prawie pustynne tereny z miejscami o wzmożonej wilgotności, wręcz stałymi zawodnieniami, poprzecinane kanałami prowadzącymi krystalicznie czystą i zimną wodę, w której nie brak pstrągów. Tereny te, choć mocno przekształcone zachwycają urokiem i specyficznym mikroklimatem.

Pomimo tak znacznego przekształcenia naturalnych środowisk nie brak tu urokliwych miejsc, które stworzone ręką człowieka odrodziły się, aby służyć dziś ludziom, jako miejsca odpoczynku i obcowania z naturą. Nie brak tu również obszarów gdzie można podziwiać naturalne meandry rzeczne rzek Przemszy i Sztoły, sąsiadujące z nimi lasy sosnowe stanowią idealne miejsca wypadowe dla mieszkańców pobliskiej aglomeracji śląskiej.

Lasy Nadleśnictwa, choć będące pod wpływem silnej ingerencji człowieka obfitują w bogactwo flory i fauny, nie brak tu rzadkich gatunków roślin, ptaków. W lasach Nadleśnictwa nie brak również zwierzyny leśnej nie trudno tu spotkać dzika, sarnę, jelenia, lisa a wytrwali obserwatorzy mogą spotkać także łosia, borsuka…

Mnogość form przyrodniczych, różnorodność drzewostanów, zmienność ukształtowania powierzchni, liczne cieki wodne czynią lasy Nadleśnictwa atrakcyjnymi dla mieszkającej tu ludności, stanowią one doskonałą bazę wypadową dla mieszkańców miast aglomeracji śląskiej i krakowskiej, są one miejscem wędrówek pieszych, rowerowych, konnych, obszarem uprawiania sportów czy zwyczajnie miejscem oderwania się od zgiełku i natłoku obowiązków codziennego dnia.


Asset Publisher Asset Publisher

Back

Hodowla lasu

Hodowla lasu

Monitoring zmian dotyczących pozyskania drewna, wybranych zadań z hodowli lasu: odnowień, zalesień, zabiegów pielęgnacyjnych i oceny upraw - ROK 2014

Do pobrania: Monitoring wybranych zadań hodowlanych za 2014 r.

 

 

To kluczowa nauka dla pracy leśników, na której rozwój składa się wiele innych dziedzin przyrodniczych rozpoczynając od klimatologii i gleboznawstwie, poprzez ekologię, botanikę na fizjologii roślin kończąc. Cytując za Małym Przewodnikiem Leśniczego (EKO-LAS, 2012) dla zrozumienia zasad hodowli lasu, trzeba przede wszystkim znać budowę oraz ważniejsze objawy życia drzew i krzewów leśnych, które jako drzewostany stanowią przedmiot gospodarki leśnej.

Jej podstawowym zadaniem jest zachowanie i wzbogacanie istniejących lasów (odnawianie, przebudowywanie) oraz zakładanie nowych (zalesianie), z respektowaniem warunków przyrodniczych i procesów naturalnych.

By móc wypełnić powierzone nam, leśnikom zadanie, korzystając z bogatego dorobku naukowego jak i posiadanej wiedzy oraz doświadczenia, wszędzie tam, gdzie las, nie powstał w sposób naturalny sadzony jest przez leśników. Sadzonki hoduje się w szkółkach leśnych, a założone z nich uprawy są poddawane zabiegom pielęgnacyjnym i ochronnym.

Ważnym krokiem w budowaniu przyszłych pokoleń jest źródło, pochodzenie nasion, z których wyhodowane zostaną sadzonki. Wszystkie nadleśnictwa w Polsce w tym także nasze posiada bazę nasienną czyli wybrane drzewostany i drzewa o najlepszej jakości, których nasiona lub części wykorzystywane są do produkcji sadzonek lub zakładania obiektów obiektów selekcji leśnej.

BAZA NASIENNA, bo od nasiona się zaczyna…

Wśród szerokiego wachlarza elementów składających się na bazę nasienną w Nadleśnictwie Chrzanów występują gospodarcze drzewostany nasienne (GDN), plantacje nasienne (PN), plantacyjną uprawę nasienną (PUN), uprawy  pochodne (UP) oraz źródła nasion (ŹN).

GOSPODARCZE DRZEWOSTANY NASIENNE są to drzewostany wyróżniające się dobrą jakością hodowlaną, wysoką zdrowotnością, wyższą od przeciętnej w danym rejonie produkcyjnością. Wyboru drzewostanów gospodarczych nasiennych dokonuje się z pośród drzewostanów przeznaczonych do wyrębu. Pozyskanie nasion odbywa się ze ściętych drzew. Drzewostany te są głównym źródłem nasion, które wykorzystuje się do produkcji sadzonek na poczet hodowli drzewostanów gospodarczych (uprawy gospodarcze).

Nadleśnictwo Chrzanów posiada gospodarcze drzewostany nasienne: SOSNY ZWYCZAJNEJ, MODRZEWIA EUROPEJSKIEGO I BUKA ZWYCZAJNEGO. W terenie, drzewostany te są oznakowane opaskami w formie przerywanej linii koloru żółtego.

PLANTACJE NASIENNE zakłada się z wegetatywnego potomstwa drzew matecznych (doborowych) uzyskiwanego poprzez szczepienie bądź ukorzenianie pędów w odpowiedniej ilości i określonym rozmieszczeniu. Plantacje nasienne dostarczają nasion, które reprezentują genotypy (zespół cech dziedzicznych) drzew matecznych. Sadzonki wyhodowane z nasion pochodzących z plantacji nasiennych wykorzystywane są głównie do zakładania upraw pochodnych.

Na terenie Nadleśnictwa Chrzanów końcem lat 90-tych założono plantacje nasienne modrzewia europejskiego i buka zwyczajnego. W terenie obiekty te oznakowane są tablicami informacyjnymi i są ogrodzone.

  
     

Plantacja nasienna modrzewia europejskiego (Fot. Liliana Armatys)

PLANTACYJNE UPRAWY NASIENNE (rodowe) sadzi się z generatywnego potomstwa drzew matecznych uzyskiwanego    z nasion. Cel i zadania jakie spełniają plantacyjne uprawy nasienne jest taki sam jak plantacji nasiennych z tym, że pula genetyczna potomstwa wyhodowanego z nasion pochodzących z tych obiektów jest znacznie bogatsza.  

Nadleśnictwo Chrzanów posiada plantacyjną uprawę nasienną czereśni ptasiej. W terenie obiekt ten oznakowany jest tablicami informacyjnymi i jest ogrodzona.

UPRAWY POCHODNE to uprawy leśne do założenia których wykorzystano sadzonki wyhodowane z nasion pochodzących z wyłączonych drzewostanów nasiennych, plantacji nasiennych lub plantacyjnych upraw nasiennych. Wyrosłe z tych sadzonek drzewostany w przyszłości będą stanowiły wzbogaconą bazę nasienną. Na terenie naszego nadleśnictwa istnieją uprawy: modrzewia sudeckiego, sosny zwyczajnej i dęba szypułkowego. W roku bieżącym planowany jest także blok upraw pochodnych buka zwyczajnego. 

 

ODNOWIENIA I ZALESIENIA, nowe pokolenie lasu.

Bardzo pożądane odnowienia naturalne w lasach zagospodarowanych nie przebiegają zazwyczaj żywiołowo, lecz są kierowane przez człowieka. Poprzedzone są zazwyczaj przygotowaniem gleby polegającym na jej spulchnieniu, tam gdzie spodziewany jest duży urodzaj nasion oraz rozluźnieniu drzew, tak by do dna lasu dochodziła odpowiednia ilość światła w przypadku drzewostanów złożonych z gatunków ciężkonasiennych.

  

Odnowienie naturalne sosny na przygotowanej uprzednio powierzchni (Fot. Ewelina Boruń)

Kiedy oczekiwanie na naturalny obsiew nie powiedzie się, leśnicy ograniczeni ustawowym okresem na ponowne wprowadzenie roślinności leśnej, w ciągu najbliższych pięciu po wycięciu drzew muszą zdążyć z jej odnowieniem, czyli przystępują do obsadzenia każdej powierzchni, z której uprzednio wycięto drzewa.

Zanim jednak roślinność leśna powróci, nieodzownym jest przygotowanie powierzchni, dlatego każdą powierzchnię zrębową należy oczyścić z pozostałych gałęzi poprzez ich rozdrobnienie, uregulować stosunki wodne jeżeli taka konieczność zachodzi oraz wykonać orkę, mieszając glebę mineralną z wierzchnią warstwą próchniczną. Tak przygotowana powierzchnia zrębowa pozostawiana jest na okres zimy, by spulchniona gleba osiadła i wchłonęła wilgoć z topniejącego śniegu. Starannie wykonana orka ułatwia późniejsze przyjęcie się sadzonek, a także ich dalszy wzrost.

 

Powierzchnia, na której rozdrobniono pozostałości po zakończonym zrębie (Fot. Przemysław Baran)

 

Wykonana jesienią specjalistyczna orka,

pozwoli glebie przywrócić jej właściwości (Fot. Przemysław Baran)

 

Sadzenie rozpoczyna się zwykle jak najwcześniej na wiosnę, po rozmarznięciu ziemi. Używane przez nas sadzonki muszą charakteryzować się najwyższą jakością, co bezpośrednio wpływa na kondycję przyszłej uprawy leśnej. Stosując sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym, możemy to robić niemal przez cały rok. Nie mniej jednak wiele sadzonek gatunków domieszkowych pochodzi ze szkółek gruntowych.

Sadzenie można podzielić na odnowienia i zalesienia. Odnowienia polegają na wsadzeniu sadzonek drzew leśnych na zrębie lub gnieździe - gruncie po wyciętym lesie, natomiast zalesienia to sadzenie drzewek na gruntach innych niż leśne (rolne, nieużytki), poprzedzone jej badaniem oraz specjalistycznym przygotowaniem gleby.

Sadzenie wykonuje się głównie ręcznie. Zależnie od gatunku, wieku sadzonek, warunków siedliska i sposobu przygotowania gleby – stosuje się różne techniki sadzenia, np. sadzenie w szparę (inaczej: „pod kostur" – najmniejsze sadzonki), w jamkę i w dołki (największe i najstarsze sadzonki).

Odnowienia w Nadleśnictwie Chrzanów

obejmują rocznie około 140 ha. 

Aktualnie istotną cześć zakładanych upraw stanowi przebudowa drzewostanów czyli ich wzbogacanie, poprzez wprowadzanie cennych gatunków liściastych, zwłaszcza dęba, buka i jodły. Atrakcyjność tych gatunków powoduje także nieodzowną konieczność ochrony przez zwierzyną poprzez grodzenia, zakładanie osłonek czy też smarowanie repelentem (środkiem odstraszającym). 

Każda odnowiona lub zalesiona powierzchni podlega corocznej ocenie udatności. W uprawach, na których podczas oceny udatności stwierdzono liczne wypady wykonywane są POPRAWKI – których sposób wykonania jest analogiczny do sadzenia. Poprawki są wykonywane w następnym roku po założeniu uprawy i są powtarzane aż do osiągnięcia właściwego zadrzewienia i odpowiedniego składu gatunkowego.

 

PIELĘGNOWANIE LASU, opieka, zabiegi, cięcia… 

Wieloetapowy proces dostosowany do fazy rozwojowej drzewostanu. W początkowej fazie zabiegi gospodarcze skoncentrowane są nad poprawą warunków wzrostu i rozwoju poprzez wykaszanie chwastów będących zagrożeniem dla młodych drzewek, które mogą zostać przez nie opanowane. W ramach pielęgnowania dna lasu Nadleśnictwo Chrzanów corocznie wykasza około 250 ha roślinności zielnej w uprawach leśnych. Równocześnie wykonuje się cięcia pielęgnacyjne, które także w zależności od wieku drzewostanu mają inny charakter i noszą inną nazwę CZYSZCZEŃ WCZESNYCH w okresie uprawy (do 10 lat), CZYSZCZEŃ PÓŹNYCH w okresie młodnika (do 20 roku życia), TRZEBIEŻY WCZESNYCH w okresie dojrzewania drzewostanu (21-40 lat) oraz TRZEBIEŻY PÓŹNYCH w okresie dojrzałości drzewostanu (41-60 lat). 

Zakres zadań spełnianych przez cięcia pielęgnacyjne jest bardzo rozległy i obejmuje:
- regulowanie zagęszczenia i odpowiedniego rozmieszczenia drzew,
- popieranie drzew najbardziej wartościowych,
- wyprzedzanie procesu naturalnego obumierania drzew, poprzez wcześniejsze ich usuwanie,
- polepszanie stanu zdrowotnego i naturalnej (biologicznej) odporności lasu,
- przygotowanie drzewostanu do odnowienia, w sposób powodujący jak największy urodzaj nasion.

Szacunkowy areał poszczególnych prac z zakresu: czyszczeń wczesnych wykonywanych  w nadleśnictwie to około 50 ha, czyszczeń późnych - 200 ha, trzebieży wczesnych - 200 ha, natomiast trzebieży późnych około - 350 ha.